Mówiąc o lekach podawanych donosowo odruchowo mamy na myśli krople i spraye stosowane w leczeniu kataru. Okazuje się jednak, że ta forma leku sprawdza się również w innych problemach. Tą drogą podajemy również leki sterydowe do nosa, zawierające substancje czynne zwalczające alergiczny nieżyt nosa czy zapalenie zatok, a także środki przeciwhistaminowe stosowane w alergiach oraz substancje przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Czy spraye i krople do nosa to jedyne postaci leków donosowych? Jaka technika podawania preparatu jest najbardziej optymalna? Czy długotrwałe stosowanie leków donosowych jest bezpieczne? O tym w dzisiejszym artykule.

Jakie są formy leków donosowych?

Największą zaletą leków donosowych jest to, że podaje się je bezpośrednio do miejsca, w którym występują objawy. Dzięki temu ograniczamy do minimum ogólnoustrojowe działanie substancji czynnych. Kiedyś najpopularniejszą postacią takich leków były krople do nosa. Dziś wybór jest już dużo szerszy i obejmuje:

• Aerozole

Są to leki donosowe w postaci sprayu. Aplikacja środka czynnego odbywa się poprzez rozpylenie cieczy na błonę śluzową nosa za pomocą aplikatora, będącego częścią buteleczki z lekiem. Aerosole stanowią wygodną formę podania leków obkurczających w przypadku nieżytu nosa.

Zaletą aerozolu do nosa jest łatwiejsze niż w przypadku kropli do nosa dawkowanie. Jedno psiknięcie odpowiada rozpyleniu ilości preparatu odpowiadającej jednej kropli. Takie środki, na przykład zawierające ksylometazolinę lub olejki eteryczne, takie jak eukaliptusowy, można dostać w aptece bez recepty.

Alternatywną formą aerozolu do nosa są żele w sprayu. Ich atutem jest to, że w przypadku stosowania w leczeniu kataru nie spływają do gardła.

Innym rodzajem sprayów są donosowe leki sterydowe. Włącza się je w przypadku schorzeń takich jak: wirusowe zapalenie zatok, polipy, zapalenie trąbki słuchowej u dzieci czy u osób, które zmagają się z polekowym nieżytem nosa wywołanym opisanymi wcześniej środkami obkurczającymi, np. ksylometazoliną.

• Krople do nosa

To najbardziej popularna postać leków donosowych. Aplikuje się je za pomocą nakraplacza nakręcanego na buteleczkę lub pipety. Najczęściej w formie kropli do nosa podaje się środki obkurczające, ale i przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i nawilżające.

• Płyny do płukania nosa i zatok

Niektóre preparaty donosowe są dostępne w postaci płynów do płukania nosa. To najczęściej roztwór soli fizjologicznej w odpowiednim stężeniu, sprzedawany wraz z irygatorem. Co ważne, taki preparat możemy też przygotować samodzielnie, dysponując ciepłą wodą, solą i buteleczką z niedużym otworem.

• Kremy lub maści

Producenci leków nie reklamują ich tak intensywnie jak kropli do nosa czy sprayów, ale to dość szeroki segment na rynku farmaceutyków. Zazwyczaj są one stosowane w celu leczenia zapaleń skóry nosa lub wewnętrznej części nozdrzy. Dolegliwości te powstają przy nieżycie nosa, a także przy krwawieniu. Niektóre środki mogą mieć dodatkowo działanie antybakteryjne lub prebiotyczne.

Zasady podawania leków do nosa: prawidłowa technika i pozycja

Leki stosowane donosowo np. sterydowe lub obkurczające, aby działały prawidłowo, muszą dotrzeć w odpowiednie miejsce. Chodzi o boczną ścianę nosa, gdzie znajdują się ujścia zatok. Niewłaściwa technika i pozycja podania leku mogą sprawić, że środek nie dotrze tam, gdzie powinien i efekt terapeutyczny nie zostanie osiągnięty.

Jak wobec tego należy podawać leki w postaci aerozolu do nosa? To proste! Weź buteleczkę z lekiem w lewą rękę i podaj go do prawej dziurki, a następnie w prawą rękę i podaj do lewej dziurki. W ten sposób odpowiednia pozycja podania zostanie osiągnięta w naturalny sposób, bo aplikator sam ułoży się pod właściwym kątem.

A jak wygląda podawanie kropli do nosa, na przykład gdy pacjent ma zatkane trąbki słuchowe i to do nich ma trafić lek? W takim wypadku sprawdzi się następująca instrukcja: ułóż głowę poziomo i odchyl ją o 45 stopni na bok, przechylając ją na stronę tej dziurki, do której ma być podany lek. Preparat podaje się po dnie jamy nosa, tak, by dotarł do tyłu, do trąbek słuchowych. Aplikację kropli do nosa najlepiej przeprowadzić, leżąc.

Możliwe skutki uboczne i działania niepożądane leków donosowych

Powiedzieliśmy już o technicznych zasadach podawania kropli do nosa i aerozoli do nosa. Równie ważne jak technika podawania jest jednak to, czy będziemy się stosować również do medycznych zaleceń w tej kwestii. Powszechna dostępność preparatów obkurczających sprawia, że wiele osób używa ich zbyt często, nie zwracając uwagi na ostrzeżenia w stosowaniu wypunktowane w ulotce i przekazywane przez farmaceutów. Nierzadko dochodzi do tego, że pacjent nie może już funkcjonować bez kropli do nosa. Najczęściej mamy wtedy do czynienia z polekowym nieżytem nosa wskutek uzależnienia.

Czym jest polekowy nieżyt nosa? To niezwiązane z infekcją i alergią ciągłe uczucie zatkanego nosa. Pacjenci często skarżą się też na suchość w nosie, kręcenie, ból nosa i głowy, a także drobne krwawienia, niekiedy również na problemy z węchem. Nieleczony polekowy nieżyt nosa może nieść za sobą konsekwencje w postaci polipów, zapalenia ucha czy zapalenia zatok.

Podstawową zasadą w leczeniu tego schorzenia jest odstawienie dotychczas stosowanych kropli do nosa lub aerozolu do nosa. To najtrudniejszy etap, którego przebieg można utożsamiać z efektem odstawienia, jak ma to miejsce w innych uzależnieniach. Uczucie zatkanego nosa może się utrzymywać po zaprzestaniu stosowania jeszcze przez około dwóch tygodni. Niekiedy lekarze decydują się na zastąpienie ksylometazolinu glikokortykosteroidem, ale nie jest to polecane jako metoda pierwszego wyboru. Inną strategią jest przejście początkowo na środki z mniejszym stężeniem substancji czynnej (producenci sprzedają je jako opcję dla dzieci).

Pielęgnacja nosa po podaniu leków

Z uwagi na to, że w wyniku stosowania sprayu do nosa lub kropli do nosa może dojść do przesuszenia śluzówki jamy nosowej, zaleca się używanie środków łagodzących podrażnienia. Warto rozważyć nawet zakrapianie nosa zwykłą solą fizjologiczną po jakimś czasie od podania leku.

Inną grupą preparatów sprawdzających się w pielęgnacji nosa po leczeniu są maści do nosa. W ich składzie znajdują się najczęściej substancje natłuszczające i nawilżające, takie jak wazelina, olej parafinowy czy gliceryna lub hydrolizowany owies, a także łagodzące – palmitynian witaminy A i D-pantenol oraz antybakteryje –wyciąg z ziela majeranku czy chlorek benzalkoniowy.

Więcej ciekawych treści, dotyczących laryngologii i nurkowania możesz znaleźć na moim profilu na INSTAGRAMIE oraz na FACEBOOKU. Warto dodać do obserwowanych. Masz problem natury laryngologicznej? Umów się na konsultację w moim gabinecie.