Rak regionu głowy i szyi najczęściej ma niekorzystne rokowanie. Dzieje się tak nie dlatego, że diagnostyka nowotworów głowy i szyi jest szczególnie utrudniona lub że nie mamy leczenia. Problemem wciąż pozostaje wczesne wykrycie, bo pacjenci nierzadko bagatelizują pierwsze objawy choroby. Na jakie symptomy nowotworu powinniśmy zwrócić szczególną uwagę? Co powinno nas zaniepokoić? Jakie czynniki sprawiają, że rozwijają się nowotwory głowy i szyi? Jak się je leczy i na czym polega zapobieganie? O tym w dzisiejszym artykule.

Jakie są najczęstsze nowotwory szyi i głowy? Czynniki ryzyka

Jak dowiadujemy się z Krajowego Rejestru Nowotworów, rak narządów głowy i szyi stanowi od od 5,5 do 6,2 proc. diagnozowanych w Polsce nowotworów złośliwych. Przekłada się to na ok. 5,5-6 tys. nowych zachorowań rocznie. Polska nie odbiega pod tym względem od innych krajów europejskich i Stanów Zjednoczonych.

Pod ogólną nazwą „nowotwory głowy i szyi” kryje się tak naprawdę wiele odrębnych jednostek chorobowych. Różnią się lokalizacją raka. Do tych najczęstszych typów należą następujące:

• gardła
• krtani
• języka
• migdałków podniebiennych
• jamy nosa z zatokami
• ucha
• ślinianek.

Największą grupę, ponad 90 proc. wszystkich przypadków, stanowi rak płaskonabłonkowy głowy i szyi. Cechuje go przede wszystkim wzrost miejscowy. Często występują też przerzuty do pobliskich węzłów chłonnych. Odlegle przerzuty są natomiast dosyć rzadkie. Niestety, rokowanie w nowotworach szyi i głowy jest na ogół niekorzystne.

Jak się uchronić przed nowotworami głowy i szyi? Czy można wskazać czynniki odpowiedzialne za rozwój tych chorób? Jak podkreślają lekarze, nowotwory głowy i szyi są alkoholozależne i tytoniozależne. Wiąże się to z częstym drażnieniem błon śluzowych wysokoprocentowym alkoholem i substancjami zawartymi w dymie tytoniowym. Na rozwój nowotworów głowy i szyi mogą jednak wpływać również źle dobrane protezy stomatologiczne czy kruszące się zęby. Wykazano też związek między zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) a rozwojem tych chorób. Dlatego tak ważne jest korzystanie przez dzieci obojga płci z programu szczepień przeciw HPV.

Pierwsze objawy nowotworów głowy i szyi

Jakie zatem charakterystyczne objawy powinny nas skłonić do wizyty u laryngologa? Są to przede wszystkim:

• zaburzenia połykania,
• chrypka,
• owrzodzenia jamy ustnej,
• zaburzenia drożności nosa z krwawieniem po jednej stronie,
• guzy powstające na szyi.

Symptomy nowotworu mogą obejmować także zaburzenia wzroku, smaku, węchu oraz słuchu. Często zdarza się też, że pierwszym objawem raka jest powiększenie węzłów chłonnych szyi. Może to wskazywać na rozsiew nowotworu do tych struktur.

Jeśli wymienione wyżej objawy nowotworów głowy i szyi utrzymują się powyżej dwóch tygodni i były leczone, wówczas bezwzględnie należy się udać do laryngologa.

Diagnostyka nowotworów głowy i szyi.

Po jakie narzędzia diagnostyczne sięgnie lekarz, który podejrzewa, że pacjent może się zmagać z jednym z raków regionu głowy i szyi?

Diagnostyka w tych nowotworach obejmuje przede wszystkim wywiad i badanie lekarskie z oceną węzłów chłonnych szyjnych oraz nadobojczykowych.

Lekarz najprawdopodobniej zdecyduje się na następującą diagnostykę:

• badanie laryngologiczne, w tym endoskopowe,
• biopsję podejrzanych zmian,
• badanie obrazowe, takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny,
• ultrasonografię węzłów chłonnych szyi.

Wszystkie te badania są kluczowe nie tylko dla potwierdzenia lub wykluczenia podejrzenia, ale i określenia stopnia zaawansowania choroby, od którego zależy też dobór postępowania terapeutycznego.

Jak wygląda leczenie i dlaczego ważne jest wczesne wykrycie?

Z całą mocą należy podkreślić, że podobnie jak większość innych nowotworów, również nowotwory głowy i szyi wcześnie wykryte mogą być całkowicie wyleczalne. Dlatego tak ważne jest to, by nie bagatelizować objawów i jeśli coś nas niepokoi, jak najszybciej zgłosić się do lekarza.

Do podstawowych metod leczenia nowotworów głowy i szyi zalicza się chirurgię i radioterapię. Z uwagi na specyficzne umiejscowienie tych raków, zespół lekarski powinien zwrócić nie tylko uwagę na zaopatrzenie pod kątem onkologicznym, ale i możliwie jak najbardziej zachować funkcje związane ze zmysłami oraz estetykę. Leczenie nowotworów głowy i szyi chirurgiczne i radiologiczne powinno funkcjonować w modelu skojarzonym. Po przeprowadzonej operacji należy zastosować napromieniowanie.

Istnieje też możliwość włączenia chemioterapii w skojarzeniu z napromieniowaniem – w celu uniknięcia okaleczających zabiegów chirurgicznych. To jednak opcja, w której następuje duże ogólne obciążenie organizmu, więc może być wdrożona tylko u pacjentów w dobrym stanie ogólnym. Inne podejście obejmuje wstępne podanie chemioterapii, a następnie chemioradioterapii – to istotne zwłaszcza w przypadku masywnych przerzutów do węzłów chłonnych szyi.

U pacjentów z chorobą nieoperacyjną chorobą nawrotową lub odległymi przerzutami można zastosować wyłącznie chemioterapię w celu łagodzenia objawów.

Jak się uchronić przed nowotworami głowy i szyi

Prewencja raka płaskonabłonkowego głowy i szyi obejmuje przede wszystkim propagowanie zdrowego styli życia, a zwłaszcza zwalczania nikotynizmu i nadmiernego spożycia alkoholu. To istotne szczególnie w zapobieganiu rakowi krtani, gardła oraz jamy ustnej. Ważna jest też dbałość o higienę jamy ustnej.

Nie ma badań przesiewowych w kierunku nowotworu głowy i szyi, więc wczesne wykrycie jest trudne. Z tego względu liczy się to, aby edukować i wyczulać pacjentów na występowanie typowych objawów raka regionu opisywanych okolic. U młodzieży należy też jak najszerzej propagować szczepienia przeciwko wirusowi HPV.

Więcej ciekawych treści, dotyczących laryngologii i nurkowania możesz znaleźć na moim profilu na INSTAGRAMIE oraz na FACEBOOKU. Warto dodać do obserwowanych. Masz problem natury laryngologicznej? Umów się na konsultację w moim gabinecie.