Krtań to niewielka, ukryta w szyi struktura o dość skomplikowanej budowie. Jest narządem głosu. Nie tylko pomaga nam mówić, ale też zabezpiecza drogi oddechowe przed przedostaniem się ciał obcych. Choroby krtani często przypominają zwykłe przeziębienie, co sprawia, że są wykrywane późno. Z czego składa się ten narząd? Jakie są funkcje krtani? Z jakimi dolegliwościami powinniśmy się udać do lekarza?

Lokalizacja krtani

Krtań znajduje się w przedniej części szyi. Jest nieparzystym narządem i leży w linii środkowej ciała. Ku górze przechodzi w gardło dolne, a ku dołowi przedłuża się w tchawicę.

Co ciekawe, krtań nie znajduje się przez całe życie w jednym miejscu. U niemowląt jest zlokalizowana między podniebieniem miękkim a nagłośnią. Z wiekiem krtań przemieszcza się: najpierw do tyłu, potem w dół gardła. U ludzi dorosłych lokalizacja krtani to miejsce za nagłośnią i nad tchawicą – mniej więcej w połowie szyi.

Funkcje krtani

Krtań pełni dwie podstawowe funkcje. Pierwszą nazywamy fonacyjną. Dzięki niej możemy mówić, śpiewać czy krzyczeć. Umożliwiają to struny, inaczej fałdy głosowe. Druga, ważna funkcja krtani to zabezpieczanie dróg oddechowych przed aspiracją ciała obcego, czyli przed przedostaniem się na przykład pokarmu do tchawicy.

Budowa chrząstki krtani

Mimo że krtań jest niewielką, bo mierzącą 4-5 cm strukturą, to jej budowa jest bardzo złożona. Na szkielet krtani składa się cały zespół chrząstek, więzadeł i mięśni. Jaka jest więc budowa chrząstki krtani? Składa się ona z trzech zasadniczych części, które warto szczegółowo omówić.

Chrząstka tarczowata

Jest największą z chrząstek tworzących szkielet krtani. To na niej znajduje się wypukłość, zwana jabłkiem Adama, pojawiająca się u mężczyzn po okresie dojrzewania. Jest to struktura nieparzysta i stanowi rusztowanie górnej części krtani. Z wyglądu przypomina tarczę, stąd jej nazwa, która wiąże się też z funkcją tej chrząstki. Ma ona za zadanie chronić znajdujący się w jamie krtani narząd głosu. Chrząstka tarczycy od dołu przylega do chrząstki pierścieniowatej.

Chrząstka pierścieniowata

Również nazwa tej struktury powstała nieprzypadkowo. Chrząstka ma kształt rozszerzającego się ku tyłowi pierścienia lub sygnetu, otaczającego drogi oddechowe. Znajduje się na niej punkt zaczepienia dla przełyku. Chrząstkę pierścieniowatą łączy z chrząstką tarczycy więzadło pierścienno-tarczowe, a z tchawicą – więzadło pierścienno-tchawicze. Wzdłuż górnych, bocznych części chrząstki pierścieniowatej znajdują się chrząstki nalewkowate.

Nagłośnia

Ta chrząstka ma kształt liścia. Z bokami chrząstki tarczycy łączy się poprzez więzadło tarczowo-nagłośniowe, a z kością gnykową przez więzadło gnykowo-nagłośniowe. Górna część chrząstki nagłośniowej mieści się w gardle, tuż pod nasadą języka, co sprawia, ze struktura ta ma istotne znaczenie podczas połykania. Dolna krawędź tworzy więzadło przedsionkowe, a błony je otaczające – fałdy przedsionkowe. One zaś łączą sie z chrząstkami tarczycy i nalewkowatą.

Jama krtani

Równie istotne jak to, jak zbudowany jest szkielet krtani, jest to, co znajduje się w jej wnętrzu, czyli w jamie krtani. Są tam bardzo ważne struktury tworzące narząd głosu.

Jama krtani dzieli się na trzy pietra:

• piętro górne – nadgłośnia,
• piętro środkowe – głośnia,
• piętro dolne – jamę podgłośniowa.

W pietrze górnym, nad fałdami głosowymi, znajduje się wyłożony śluzem przedsionek krtani.

Z kolei głośnia to kluczowa przestrzeń funkcjonowania narządu głosu. Jej górną granicę stanowią fałdy przedsionkowe, a dolną struny głosowe (fałdy głosowe). Ściany głośni są pokryte wybrzuszeniami, a po jej bokach znajdują się zagłębienia nazywane komorami krtaniowymi. Przedłużeniami komór krtaniowych są natomiast woreczki krtaniowe.

Struny głosowe to cztery pasma elastycznej tkanki. Dzieli się je na górne i dolne Pierwsze, zwane także fałszywymi, są cienkie, wstążkowate. Drugie – szersze i pokryte mięśniami. Dolne struny głosowe mogą się do siebie zbliżać, co jest kluczowe dla wydobywania głosu. Między dolnymi strunami głosowymi jest otwór. To szpara głośni.

Ostatnią dolną częścią jamy krtani jest jama podgłośniowa. To przestrzeń poniżej głośni i powyżej tchawicy.

Choroby krtani

Objawami chorób krtani najczęściej są chrypka, zmiana brzmienia głosu i uczucie suchości w gardle. Symptomy te zwykle kojarzymy ze zwykłym przeziębieniem i za tymi dolegliwościami stoi np. zapalenie krtani. Najczęściej dochodzi do niego wskutek infekcji wirusowej lub bakteryjnej atakującej górne drogi oddechowe.

Tej choroby nie należy jednak mylić z przewlekłym zapaleniem krtani, które jest częstą przypadłością wśród nauczycieli, spikerów i innych osób pracujących głosem i obciążających go zbyt mocno. Wśród innych przyczyn tego schorzenia wymienia się palenie papierosów, częste przebywanie w miejscach o dużym zanieczyszczeniu powietrza oraz nadużywanie alkoholu. Nieleczone przewlekłe zapalenie krtani może prowadzić nawet do stanów przedrakowych.

Zmiany nowotworowe są bardzo niebezpieczne. Niestety, nawet 85 proc. przypadków raka krtani diagnozowanych jest dopiero w zaawansowanym stadium. Sprawia to, że rokowanie jest niekorzystne: 15-45 proc. chorych przeżywa 5 lat, w zależności od tego, na jakim etapie zdiagnozowana została choroba. Właśnie dlatego każdy, kto zmaga się z długotrwałą (trwającą powyżej dwóch tygodni) lub nawracającą chrypką, powinien bezwzględnie odwiedzić lekarza.

Więcej ciekawych treści, dotyczących laryngologii i nurkowania możesz znaleźć na moim profilu na INSTAGRAMIE oraz na FACEBOOKU. Warto dodać do obserwowanych. Masz problem natury laryngologicznej? Umów się na konsultację w moim gabinecie.