Choć nawet małe dzieci wiedzą, że ludzkie ucho jest narządem słuchu, to już nie każdy z nas zdaje sobie sprawę z tego, że odpowiada ono także za zmysł równowagi. Jak to się dzieje, że dzięki temu narządowi nasz mózg dostaje informację o otaczających nas dźwiękach, a na dodatek może zlokalizować nasze położenie w przestrzeni? Odpowiada za to wszystko specyficzna anatomia ucha.

Budowa ucha ludzkiego – podstawowe informacje

Kiedy mówimy o uchu, to pierwszym naszym skojarzeniem jest małżowina uszna. Narząd słuchu składa się jednak z trzech zasadniczych części. To ucho zewnętrzne, ucho środkowe i ucho wewnętrzne. Spróbujmy więc nieco wyjaśnić schemat budowy ucha.

Ucho zewnętrzne

Z czego składa się ucho zewnętrzne? Tworzą je wspomniane już wcześniej małżowina uszna oraz przewód słuchowy zewnętrzny. Z kolei błona bębenkowa oddziela ucho środkowe od tych elementów.

Małżowina uszna jest odpowiedzialna za odbieranie fal akustycznych ze środowiska. Dalej są one przekazywane do przewodu słuchowego zewnętrznego. U człowieka małżowina uszna zbudowana jest z chrząstki sprężystej. Pokrywa ją skóra. W jej środkowej części znajduje się zagłębienie zwane muszlą. To wejście do przewodu słuchowego zewnętrznego.

Przewód słuchowy zewnętrzny jest odpowiedzialny za odbieranie fal akustycznych z małżowiny usznej. Rozpoczyna go otwór słuchowy zewnętrzny, a kończy błona bębenkowa.

Głębokość przewodu słuchowego zewnętrznego wynosi około 2-3 cm, a jego średnica to około 1 cm. Jego część początkowa to inaczej część chrzęstna, która zawiera włosy i gruczoły woskowinowe. Te ostatnie wytwarzają woskowinę.

Łuszcząca się skóra i kurz wpadający do ucha przylepiają się do woskowiny, tworząc korki woskowinowe, które niekiedy nawet całkowicie blokują kanał, a tym samym prowadzą do niedosłuchów. Dlatego tak ważna jest prawidłowa higiena uszu.

Również w tej części ucha dochodzi do powstawania zapalenia ucha zewnętrznego, znanego też jako tzw. ucho pływaka. To dolegliwość o podłożu infekcyjnym, najczęściej będąca skutkiem namnażania się bakterii wskutek długotrwałej albo regularnej ekspozycji na działanie wilgoci i wody. Właśnie dlatego o zapaleniu ucha zewnętrznego mówi się „ucho pływaka”.

Dalsza część przewodu słuchowego zewnętrznego – kostna – pozbawiona jest już włosów i kończy się pierścieniem błony bębenkowej.

Błona bębenkowa to granica, która oddziela przewód słuchowy zewnętrzny i ucho środkowe. To jednak nie jedyna i wcale nie najważniejsza funkcja tej struktury anatomicznej. Błona bębenkowa zamienia bowiem fale dźwiękowe na drgania mechaniczne, a to kluczowa sprawa, byśmy mogli cieszyć się zmysłem słuchu.

Ucho środkowe

Na ucho środkowe składa się jama bębenkowa z kosteczkami słuchowymi i trąbka słuchowa, zwana też Trąbką Eustachiusza.

Jama bębenkowa, podobnie jak całe ucho środkowe, jest wypełniona powietrzem. Znajdują się w niej trzy kosteczki słuchowe, mięśnie ucha środkowego oraz okoliczne naczynia i nerwy.

Kosteczki słuchowe, czyli młoteczek, kowadełko i strzemiączko, choć są najmniejszymi kośćmi w ludzkim ciele, pełnią w nim niebagatelną rolę. Bez nich ucho ludzkie, rozumiane jako narząd słuchu, nie mogłoby działać. Ich zadaniem jest bowiem wzmocnienie drgań błony bębenkowej i przekazanie ich do ucha wewnętrznego.

Z kolei trąbka Eustachiusza to kanał łączący ucho środkowe z gardłem. Jej długość wynosi około 3,5 cm. Przekrój trąbki słuchowej może się zwiększać, dzięki czemu wyrównuje się ciśnienie w uchu, na przykład podczas nurkowania lub lotu samolotem. Jest ona też swoistą „rynną”, po której wydzielina z ucha środkowego spływa do nosa. Czasami jednak dzieje się odwrotnie i to wydzielina z nosa trafia tą drogą do ucha, wskutek czego rozwija się zapalenie ucha środkowego.

Ucho wewnętrzne

To najbardziej skomplikowana część ludzkiego ucha. Spróbujmy więc przybliżyć schemat budowy ucha wewnętrznego.

Przedsionek ucha wewnętrznego jest wypełniony płynem, a prowadzi do niego okienko owalne. Ma za zadanie odbieranie drgań mechanicznych, które potem, jako drgania cieczy, są przekazywane do ślimaka.

Ślimak to spiralny kanał, w którym mieści się właściwy narząd słuchu. To w nim dochodzi do przekształcenia fal dźwiękowych na impuls elektryczny, odbierany przez mózg. Ślimak wychwytuje drgania cieczy i wzbudza impulsy nerwowe, przekazywane poprzez nerw słuchowy do ośrodka słuchu.

W uchu wewnętrznym znajduje się też błędnik, odpowiedzialny przede wszystkim za zmysł równowagi. Dzieli się on na kostny i błoniasty. Błędnik kostny jest przestrzenią zbudowaną z jam i kanałów. We wnętrzu tej przestrzeni mieści się błędnik błoniasty. Receptory zmysłu równowagi znajdują się w częściach błędnika, nazywanych kanałami półkolistymi i przedsionkiem. Trzy kanały półkoliste, wypełnione płynem i ułożone do siebie prostopadle, odpowiadają za zmysł przestrzeni. Przedsionek reaguje natomiast na zmianę położenia góra-dół.

Więcej ciekawych treści, dotyczących laryngologii i nurkowania możesz znaleźć na moim profilu na INSTAGRAMIE oraz na FACEBOOKU. Warto dodać do obserwowanych. Masz problem natury laryngologicznej? Umów się na konsultację w moim gabinecie.