Refluks to pojęcie, które kojarzymy z problemami natury gastrologicznej. Zdarza się jednak, że pacjenci swoją odyseję diagnostyczną rozpoczynają od gabinetu… laryngologa. Czym jest choroba refluksowa? Co za nią stoi i jakie objawy laryngologiczne wywołuje? Jak leczy się refluks żołądkowo-przełykowy? O tym w poniższym artykule.

Czym jest refluks żołądkowo-przełykowy?

Refluks żołądkowo-przełykowy (ang.GERD) to schorzenie, którego istotą jest cofanie się treści żołądkowej do przełyku, wskutek czego odczuwamy nieprzyjemne pieczenie, czyli zgagę.

Jak wiemy, układ pokarmowy jest „rurą”, w skład której wchodzą odcinki, takie jak przełyk i żołądek. Przełyk odpowiada za przeprowadzenie treści pokarmowej do żołądka. Aby zachować właściwy kierunek jej przesuwania się, natura wyposażyła nas w dolny zwieracz przełyku. Dzięki niemu to, co powinno się znajdować w żołądku, nie cofa się do gardła. Kiedy jednak zmagamy się z chorobą refluksową, zwieracz nie działa prawidłowo, a treść żołądkowa może się cofnąć.

Ile osób cierpi na refluks żołądkowo-przełykowy? Czy częściej występuje refluks u kobiet czy u mężczyzn? Okazuje się, że może on dotyczyć nawet co piątej osoby w krajach rozwiniętych, bez względu na płeć. Mimo że choroba refluksowa jest tak powszechnym schorzeniem, absolutnie nie powinno się jej ignorować. Jej skutkiem jest nie tylko jest dyskomfort. Treść żołądkowa zawiera pokarm, ale i kwasy trawienne oraz enzymy. Ich kontakt ze śluzówką przełyku i gardła może prowadzić do długotrwałych podrażnień. Ich powikłaniem mogą być w przyszłości nadżerki i owrzodzenia, niejednokrotnie kończące się krwotokiem. Co więcej, choroba refluksowa aż sześciokrotnie zwiększa ryzyko wystąpienia raka gruczołowego przełyku, pięciokrotnie raka złącza żołądkowo-przełykowego oraz dwukrotnie raka płaskonabłonkowego przełyku. Źle wpływa też na stan zębów.

Choroba refluksowa – przyczyny

Głównym czynnikiem wywołującym refluks żołądkowo-przełykowy jest długi czas relaksacji dolnego zwieracza przełyku. Umożliwia to cofanie się treści z żołądka. Lekarze najczęściej wiążą występowanie go z następującymi czynnikami ryzyka:

• otyłością i nadwagą,
• nikotynizmem,
• chorobami przewlekłymi: m.in. cukrzycą,
• przepukliną rozworu przełykowego,
• farmakoterapią, m.in. długotrwałym przyjmowaniem leków przeciwbólowych z ibuprofenem,
• stresem,
• ciążą.

Bezpośrednim czynnikiem wywołującym atak choroby refluksowej jest najczęściej błąd dietetyczny. O tym, czego nie powinna zawierać dieta przy refluksie żołądkowo-przełykowym, piszemy w dalszej części artykułu.

Jakie są objawy refluksu żołądkowo – przełykowego?

Objawy choroby refluksowej najczęściej wynikają z obecności w przełyku treści o odczynie kwaśnym. Pacjenci skarżą się na zgagę, czyli nieprzyjemne uczucie pieczenia, i niestrawność. Mogą się pojawić także bardziej niepokojące objawy, takie jak krwawe wymioty.

Objawy nieswoiste często wydłużają postawienie diagnozy u pacjentów. Z uwagi na często zgłaszane kłucie w klatce piersiowej, chorzy nierzadko najpierw szukają pomocy u kardiologa.

Bardzo często diagnostyka refluksu żołądkowo-przełykowego zaczyna się jednak u laryngologa. Objawy, które kierują pacjentów właśnie do takiego specjalisty to przede wszystkim:

• chrypka,
• kaszel,
• odchrząkiwanie,
• uczucie zalegania kuli w gardle,
• uczucie spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła.

Objawy te dotyczą okolicy miejsca, w którym przełyk styka się z wejściem do krtani. Laryngolog widzi wprawdzie charakterystyczne dla choroby refluksowej zmiany, ale kieruje chorego do gastroenterologa celem wykonania pełnej diagnostyki.

Jakie leki na refluks?

Diagnostyką i leczeniem refluksu zajmują się lekarze interniści (gastroenterolodzy). Lekami na refluks pierwszego wyboru są preparaty z grupy inhibitorów pompy protonowej, do których należą m.in.: omeprazol, pantoprazol, esomeprazol i lanzoprazol. Ich działanie polega na ograniczeniu wydzielania kwasu żołądkowego. Niektóre leki na refluks z tej grupy są dostępne w mniejszych dawkach bez recepty. Jeśli leczenie nimi przez kilkanaście dni nie przynosi rezultatu, należy udać się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który może zwiększyć dawkę już przyjmowanego preparatu, zmienić stosowaną substancję albo postawić na leczenie skojarzone, dodając drugi lek na refluks, np. ranitydynę.

Lekarz POZ może też skierować pacjenta do gastroenterologa. Taki specjalista, w zależności od tego, na jakie objawy uskarża się chory, albo będzie kontynuować farmakoterapię, albo uzna, że konieczna jest bardziej pogłębiona diagnostyka refluksu. Wówczas zleci badanie endoskopowe, jakim jest gastroskopia. Takie badanie wykonuje się na czczo. Polega ono na wprowadzeniu do gardła giętkiego węża wyposażonego w kamerę. Gastroskopia pozwala zbadać obraz przełyku, żołądka i dwunastnicy oraz pobrać wycinki do analizy histopatologicznej. Niekiedy, podczas takiego badania udaje się zdiagnozować nowotwór lub zmiany charakterystyczne np. dla choroby Leśniowskiego-Crohna.

Kiedy diagnostyka refluksu zostanie zakończona, lekarz może pozostać przy farmakoterapii lub zdecydować o konieczności leczenia chirurgicznego.

Dieta przy refluksie

A jaka jest najlepsza dieta przy refluksie? Odpowiedź jest prosta: to taka, w której unika się wyzwalaczy. Należą do nich przede wszystkim potrawy:

• tłuste, a zwłaszcza smażone,
• pikantne,
• kwaśne,
• czekoladowe.

Napoje gazowane, alkohol, kawa oraz napoje zawierające kofeinę to również nie są produkty zalecane przy refluksie żołądkowo-przełykowym.

Warto natomiast zwracać uwagę na to, żeby dieta przy refluksie zawierała przede wszystkim łagodne potrawy. Jej podstawą powinny być składniki takie, jak:

• płatki owsiane,
• ryż,
• gotowane warzywa,
• chudy drób,
• ryby.

Ogólnie rzecz ujmując, produkty zalecane przy refluksie są niskotłuszczowe i lekkostrawne.

Styl życia a refluks żołądkowo-przełykowy

Czy leki na refluks wystarczą do walki z chorobą? Nie powinniśmy się ograniczać wyłącznie do brania medykamentów i wyposażenia diety w produkty zalecane przy refluksie. Liczy się także to, jak wygląda nasza codzienna aktywność. Należy więc przede wszystkim wyeliminować palenie tytoniu i ograniczyć spożycie alkoholu. Warto dbać o prawidłową masę ciała, a sprzyja temu nie tylko dieta, ale i ruch.

W walce z chorobą refluksową istotne jest też unikanie stresu. Warto więc stosować techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, głębokie oddychanie czy joga.

Nie można zapominać o regularnych badaniach. Choroba refluksowa wiąże się z przecież z czynnikami ryzyka, do których należą m.in. choroby przewlekłe. Ich wczesne zdiagnozowanie może więc być kluczowe również w prewencji tego schorzenia.

Czasem wystarczy tylko nieznacznie zmodyfikować swój styl życia a refluks przestanie być dla nas aż tak bardzo obciążającym problemem.

Więcej ciekawych treści, dotyczących laryngologii i nurkowania możesz znaleźć na moim profilu na INSTAGRAMIE oraz na FACEBOOKU. Warto dodać do obserwowanych. Masz problem natury laryngologicznej? Umów się na konsultację w moim gabinecie.