Ból ucha po nurkowaniu czy urazy zatok to powszechne dolegliwości, z jakimi zmagają się miłośnicy sportów podwodnych i zawodowi nurkowie. Czy można zanurzać się, mając katar? Jaki wpływ na ucho ma ciśnienie wody? Czy pęknięta błona bębenkowa ma szansę się zrosnąć? Z czego wynikają najczęstsze problemy laryngologiczne nurków i jak sobie z nimi radzić? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Częste choroby nurkowe – barotraumy

Ból ucha po nurkowaniu, uczucie zatkanych uszu i gorsze słyszenie to częste dolegliwości występujące wśród osób przebywających pod wodą. Stanowią one najczęstsze problemy laryngologiczne nurków, z jakimi zgłaszają się oni do lekarza. Są to typowe objawy barotraumy, znanej też jako uraz ciśnieniowy ucha. Na czym polega ta przypadłość?

Barotrauma ucha to zjawisko uszkodzenia tkanek pod wpływem otaczającego ciśnienia. U podstaw problemu najczęściej leży niedrożność trąbki słuchowej. Problem pojawia się zwykle gdy nurkujemy w trakcie aktywnej fazy alergii czy infekcji bądź z przewlekłym zapaleniem zatok. Jakie wyróżniamy typy barotraum ucha?

Barotrauma ucha środkowego

To najpowszechniej występujący problem laryngologiczny nurków – jest odnotowywany w 70-80 proc. przypadków. Powstaje wówczas, gdy ktoś zanurza się, mając niedrożność trąbki słuchowej i związany z tym problem nosowy bądź zatokowy, np. infekcję. Może to skutkować lekkimi objawami, takimi jak:

• uczucie pełności w uszach,
• stłumiony słuch,
• delikatny szum,
• łagodne zawroty głowy.

Ponieważ te dolegliwości nie są zbyt uciążliwe, mogą nie budzić niepokoju i nurek decyduje się na ponowne wejście pod wodę. Wówczas może to doprowadzić do o wiele poważniejszych powikłań, w tym do perforacji błony bębenkowej. Zanim dojdzie do urazu ciśnieniowego pacjent skarży się na narastający ból uszu. Ten znika po perforacji błony bębenkowej, a w jego miejsce pojawia się uczucie chłodu. Wynika ono z wpłynięcia wody do ucha środkowego oraz dezorientacji przestrzennej.

Na szczęście błona bębenkowa dobrze się regeneruje, ale wizyta u laryngologa i tak jest konieczna. Trzeba się liczyć z tym, że w konsekwencji perforacji błony bębenkowej należy odłożyć nurkowanie przynajmniej na pół roku.

Barotrauma ucha zewnętrznego

Drugim rodzajem urazu ciśnieniowego jest barotrauma ucha zewnętrznego. Dochodzi do niej, gdy w kanale słuchowym zalega woszczyna lub gdy kaptur nurkowy zbyt mocno przylega do ucha. Przestrzeń powietrzna, jaka wytwarza się pomiędzy błoną bębenkową a czynnikiem powodującym zatkanie kanału słuchowego, zamienia się w próżnię, gdy na przykład podczas zanurzania wzrasta zewnętrzne ciśnienie wody. Wskutek takich warunków może dojść do pęknięcia naczyń krwionośnych, co jest stosunkowo niegroźne. Dużo poważniejsze konsekwencje są natomiast wówczas, gdy dojdzie do perforacji błony bębenkowej. Objawy barotraumy ucha zewnętrznego to krwawienie lub wyciek płynów z ucha, pogorszenie słyszenia i ból uszu.

Do urazu ciśnieniowego ucha zewnętrznego dochodzi w mniej więcej 10 proc. przypadków. Jest to więc mniej powszechny problem laryngologiczny nurków niż barotrauma ucha środkowego.

Barotrauma ucha wewnętrznego

To trzeci niosący najwięcej konsekwencji uraz ciśnieniowy ucha. Dochodzi do niego wskutek pojawienia się dużej różnicy ciśnień pomiędzy uchem wewnętrznym i środkowym albo zbyt szybkiego zanurzania lub wynurzania, gdy ciśnienie wody zmienia się w bardzo krótkim czasie. Barotrauma ucha wewnętrznego może powstać też wówczas, gdy do wyrównywania ciśnienia w uszach wykorzystujemy metodę Valsalvy, polegającą na pompowaniu powietrza przy zatkanym nosie i zamkniętych ustach. Może wówczas dojść do pęknięcia membrany, która oddziela ucho wewnętrzne od środkowego.

Objawy barotraumy ucha wewnętrznego to:

• ból uszu,
• zawroty głowy,
• nudności,
• zaburzenia równowagi,
• oczopląs,
• utrata słuchu.

Szczególnie groźne jest to, że upośledzenie lub utrata słuchu mogą być nieodwracalne.

W przypadku wystąpienia takiego typu urazu ciśnieniowego konieczna jest natychmiastowa pomoc lekarska. Może się skończyć nawet zabiegiem chirurgicznym. W skrajnych przypadkach nurek będzie się musiał pożegnać ze swoim hobby na zawsze.

Ucho pływaka

Zapalenie ucha zewnętrznego, czyli tzw. ucho pływaka jest dolegliwością powstającą wskutek infekcji. Gdy przewód słuchowy jest narażony na długotrwałą lub częstą ekspozycję na wilgoć i podwyższoną temepraturę, może dojść do namnażania się bakterii i rozwinięcia stanu zapalnego. Objawy ucha pływaka to przede wszystkim: jednostronny ból uszu, swędzenie i uczucie pełności. Może też wystąpić pogorszenie słyszenia.

Zapalenie ucha leczy się najczęściej miejscowo poprzez podanie antybiotyku w kroplach. W terapię ucha pływaka włącza się też doustne leki przeciwbólowe i ewentualnie antybiotyki. Ulga pojawia się często już po pierwszym dniu od wdrożenia leczenia.

Aby zapobiec wystąpieniu ucha pływaka, należy unikać przeciągów, pływać w wodzie o dobrych parametrach czystości, a także zadbać o prawidłową higienę uszu, zwłaszcza po wizycie na basenie.

Urazy zatok i nosa

Pojawienie się krwi w masce do nurkowania może świadczyć o tym, że doszło do barotraumy błony śluzowej nosa bądź zatok przynosowych. Dochodzi do tego, kiedy nurkujemy w trakcie aktywnej fazy infekcji bądź z przewlekłym zapaleniem zatok.

Oprócz wspomnianych objawów barotraumy może dojść do dużo poważniejszych powikłań. Niebezpieczne jest przedostanie się powietrza do oczodołu, które może wywołać ucisk na gałkę oczną oraz nerw wzrokowy. Stanowi to bezpośrednie zagrożenie upośledzeniem widzenia lub wręcz utraty wzroku w skrajnych przypadkach. Powietrze może też przedostać się do jamy czaszki. Dochodzi wtedy do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i powikłań neurologicznych.

Urazy ciśnieniowe twarzy

To dość rzadkie powikłanie towarzyszące nurkom. Aby pojawił się uraz ciśnieniowy twarzy, musi bowiem wystąpić naprawdę duża różnica ciśnień. Dochodzi wówczas do przekrwienia gałki ocznej, które z czasem samoistnie ustępuje. Trwa to około trzech miesięcy. Problem, jakim jest uraz ciśnieniowy twarzy ma najczęściej charakter czysto estetyczny.

Więcej ciekawych treści, dotyczących laryngologii i nurkowania możesz znaleźć na moim profilu na INSTAGRAMIE oraz na FACEBOOKU. Warto dodać do obserwowanych. Masz problem natury laryngologicznej? Umów się na konsultację w moim gabinecie.

Obraz: OCVS z Pixabay