Najczęstszą przyczyną przepisywania antybiotyków jest zapalenie ucha środkowego. Ta przykra dolegliwość, manifestująca się silnym bólem ucha, która dotyka zwłaszcza dzieci. Statystyki są nieubłagane – jedna trzecia maluchów przed ukończeniem 3. roku życia doświadczy ostrej postaci zapalenia ucha środkowego. W dzisiejszym wpisie wyjaśniamy: jakie są czynniki ryzyka związane z zapadalnością na tę infekcję? Jak przebiega zapalenie ucha środkowego w zależności od rodzaju choroby? Jak wygląda diagnoza, leczenie oraz, czy powikłania zapalenia ucha środkowego są groźne?

Skąd bierze się zapalenie ucha środkowego?

Za zakażenie ucha środkowego, w wyniku którego pojawia się stan zapalny, odpowiadają przede wszystkim bakterie. Dlaczego najczęściej cierpią na nie dzieci? Dzieje się tak z uwagi na to, że układ odpornościowy maluchów nie jest jeszcze w pełni ukształtowany. Dzieci często zapadają na infekcje górnych dróg oddechowych, które mogą prowadzić do zakażenia ucha środkowego i ostrego zapalenia. Częstsza zapadalność młodych pacjentów na ostrą postać zapalenia ucha ma też ścisły związek z odmienną niż u dorosłych budową anatomiczną trąbki słuchowej.

Za wysiękowym zapaleniem ucha stoją natomiast rozmaite zaburzenia anatomiczne nosa, rozszczep podniebienia oraz przerost migdałka gardłowego. A jakie czynniki ryzyka stoją za przewlekłym zapaleniem ucha środkowego? Można tu wskazać nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, choroby migdałków podniebiennych i zapalenie zatok przynosowych. Zazwyczaj przewlekłe zapalenie ucha środkowego dotyka tych pacjentów, u których w dzieciństwie nie leczono albo leczono w sposób niewłaściwy ostre zapalenie ucha środkowego.

Zapalenie ucha środkowego. Jakie są rodzaje i typowe objawy?

Wyróżniamy trzy rodzaje zapalenia ucha środkowego: ostre, wysiękowe i przewlekłe. Pierwsze z wymienionych spotykane jest najczęściej. Do typowych objawów ostrego zapalenia ucha środkowego należą: silny, pulsujący ból ucha, zaczerwienienie błony bębenkowej oraz podwyższona temperatura. Mogą pojawić się szumy uszne i uczucie napięcia w uchu. Czasami występują też nudności, wymioty, bóle głowy i utrata apetytu. Z kolei znaczne pogorszenie słuchu i jałowy, pozbawiony bakterii płyn pojawiający się w jamie bębenkowej oraz towarzyszące temu uczucie przelewania to typowe objawy wysiękowego zapalenia ucha. To schorzenie dotyczy przede wszystkim dzieci do 10. roku życia.

Chorobą, która w równym stopniu dotyka małych i dorosłych pacjentów jest natomiast przewlekłe zapalenie ucha środkowego. Charakteryzuje się ono przetrwałą perforacją błony bębenkowej. Pojawiają się wycieki z ucha w postaci ropno-śluzowej wydzieliny i stopniowo postępuje pogorszenie i utrata słuchu.

Diagnostyka zapalenia ucha środkowego i leczenie choroby

Co zrobić, gdy zauważymy u siebie lub dziecka typowe objawy ostrego zapalenia ucha środkowego? Aby uniknąć przykrych powikłań, należy zasięgnąć porady lekarskiej. Czasami wystarczy wizyta w POZ. Diagnozę ostrego zapalenia ucha środkowego może postawić lekarz rodzinny, który najprawdopodobniej zaleci antybiotykoterapię. W razie wątpliwości, konieczna może się okazać konsultacja laryngologiczna.

A jak przebiega diagnoza ostrego zapalenia ucha środkowego? Podstawą jest wywiad lekarski i badanie otoskopem. Laryngolog oceni nasilenie zmian wywołanych stanem zapalnym i sprawdzi, czy doszło do perforacji błony bębenkowej. W większości przypadków zagoi się ona samoistnie, ale lekarz może zalecić stosowanie miejscowo preparatu (kropli) z antybiotykiem. Jeśli doszło do perforacji, oprócz farmakoterapii ważna jest samodyscyplina pacjenta, który powinien chronić ucho przed wodą. Dopóki błona bębenkowa się nie zrośnie, należy zachować ostrożność podczas kąpieli, nie pływać i nie nurkować.

Jak natomiast poznać zapalenie o charakterze przewlekłym? Diagnostyka nie różni się od opisanej wcześniej procedury. Można ją uzupełnić np. o tomografię komputerową, ale ostateczne rozpoznanie przewlekłego zapalenia ucha środkowego najczęściej następuje dopiero podczas zabiegu. Operację poprzedza leczenie zachowawcze, tj. wysuszenie ucha i antybiotykoterapia. Tak jak w przypadku ostrego zapalenia ucha środkowego, ważne są zalecenia związane z ochroną otworu słuchowego przed wodą.

Jak leczy się wysiękowe zapalenie ucha? Warto zaznaczyć, że czasem choroba ustąpi samoistnie. Leczenie ma charakter przyczynowy (zwalczanie infekcji bakteryjnej czy usunięcie przerośniętego migdałka). Jeśli mimo podjętych działań, stan chorego nie poprawia się w ciągu 3 miesięcy, konieczny może być drenaż jamy bębenkowej.

Możliwe powikłania zapalenia ucha środkowego

Zakażenie ucha środkowego może przejść przez naczynia krwionośne czy otwory na inne, sąsiadujące struktury anatomiczne. Powikłania ostrej postaci zapalenia ucha są częstsze u dzieci, przewlekłej – u dorosłych.

Wśród wewnątrzskroniowych powikłań zapalenia ucha środkowego możemy wymienić:

• ostre zapalenie wyrostka sutkowatego (najczęściej),
• zapalenie błędnika,
• porażenie lub niedowład nerwu twarzowego.

Drugim rodzajem są powikłania wewnątrzczaszkowe. Należą do nich m.in.:

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• ropnie mózgu,
• zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej,
• ropniak podtwardówkowy.

Jak uniknąć powikłań po zapaleniu ucha środkowego? Konsekwencje choroby mogą być niebezpieczne, na szczęście , dzięki terapii antybiotykami nie zdarzają się często. Objawy takie jak: gorączka, utrzymujące się bóle głowy, wymioty, obfity wyciek z ucha, zaburzenia równowagi i wszelkie objawy neurologiczne, powinny skłonić nas do niezwłocznej wizyty u specjalisty.

Więcej ciekawych treści, dotyczących laryngologii i nurkowania możesz znaleźć na moim profilu na INSTAGRAMIE oraz na FACEBOOKU. Warto dodać do obserwowanych. Masz problem natury laryngologicznej? Umów się na konsultację w moim gabinecie.