Jedną z przyczyn przewlekłego zapalenia zatok mogą być powikłania po zabiegach chirurgicznych przeprowadzanych w obrębie jamy ustnej. Jeśli powstanie przetoka po usunięciu zęba, która nie zostanie szybko zaopatrzona, może dojść do rozwoju infekcji i groźnych komplikacji. Jak więc uniknąć zapalenia zatoki szczękowej po ekstrakcji? Jakie objawy powinny nas zaniepokoić i jak przebiega leczenie przetoki ustno-zatokowej? O tym w dzisiejszym artykule.

Przetoka zębowa – co to jest?

Przetoką nazywamy niefizjologiczne, patologiczne, połączenie pomiędzy dwoma narządami lub tkankami. Jest to problem, który dotyczy między innymi okolic zębów. W zależności od miejsca ujścia, możemy wyróżnić tu przetokę zębową wewnętrzną (przetoka na dziąśle) oraz zewnętrzną (przetoka ustno-zatokowa).

Ten pierwszy rodzaj przetoki zdarza się najczęściej. Jest konsekwencją zaawansowanej próchnicy i zapalenia miazgi. U pacjenta z przetoką na dziąśle, ropna wydzielina kierowana jest do wnętrza jamy ustnej.

Przetoka ustno-zatokowa powstaje natomiast zazwyczaj wskutek inwazyjnego zabiegu stomatologicznego. Jeśli dojdzie do uszkodzenia tkanek (błony śluzowej i kości), które oddzielają zatokę szczękową od jamy ustnej, powstanie kanał. Sprzyja to zakażeniu patogenami i może skutkować między innymi zapaleniem zatoki szczękowej.

Jak powstaje połączenie ustno-zatokowe?

Aby zrozumieć, dlaczego niektóre stomatologiczne zabiegi chirurgiczne mogą być przyczyną powstania przetoki, najpierw przyjrzyjmy się anatomii zatok szczękowych. Są to komory pneumatyczne rozmieszczone po obu stronach twarzy, sięgające niemal do korzeni górnych zębów trzonowych i przedtrzonowych, a szczególnie „szóstek”, których kanały są najdłuższe. Połączenie ustno-zatokowe zazwyczaj jest powikłaniem zabiegu ekstrakcji. Wśród innych przyczyn powstania przetoki można wskazać resekcję lub dłutowanie korzeni zębowych oraz usuwanie torbieli i innych zmian w obrębie kości szczęki.

Oczywiście, nie każdy zabieg ekstrakcji czy inna inwazyjna procedura stomatologiczna w okolicy zatok, musi mieć takie konsekwencje. To, czy powstanie przetoka ustno-zatokowa w dużej mierze zależy od anatomii pacjenta: u niektórych z nas korzenie zębów kończą się bardzo blisko zatoki albo wręcz się w nią wpuklają – zdarza się, że wierzchołki korzeni są oddzielone od zatoki jedynie śluzówką.

Poza tym, w skrajnych przypadkach połączenie ustno-zatokowe może być także konsekwencją zaawansowanych chorób przyzębia, prowadzących do postępującej utraty kości lub na skutek nowotworu.

Czym objawia się przetoka po usunięciu zęba?

Bezpośrednio po zabiegu ekstrakcji lekarz wykonuje próbę Valsalvy, aby sprawdzić, czy powstała przetoka ustno-zatokowa lub zleca wykonanie badania radiologicznego. Chirurg prosi pacjenta o wydmuchanie powietrza przez nos przy zamkniętych skrzydełkach nosa. Jeśli utworzyło się połączenie ustno-zatokowe, w zębodole poekstrakcyjnym będą widoczne bąbelki w krwi. To znak, że wydostaje się tamtędy powietrze. Sygnałem alarmowym będzie też pojawienie się pary na lusterku stomatologicznym. Inny objaw przetoki ustno-zatokowej, możliwy do dostrzeżenia od razu po zabiegu chirurgicznym, jest wyciekanie przez nos płynu do płukania jamy ustnej.

Niestety, czasami połączenie ustno-zatokowe może pozostać niezauważone przez chirurga. Bywa też tak, że pacjent nie stosuje się do zaleceń i na przykład dźwiga ciężary lub pali papierosy, wskutek czego zaopatrzona tuż po zabiegu ekstrakcji przetoka może się otworzyć.

Jakie objawy przetoki ustno-zatokowej powinny nas zaniepokoić? Będą to nieprzyjemne dolegliwości podczas jedzenia i picia. Przemieszczające się z jamy ustnej płyny i treść pokarmowa mogą spowodować duże zapalenie zatoki szczękowej.

A jakie są jeszcze inne objawy przetoki ustno-zatokowej? Mogą pojawić się:

• problemy z mówieniem,
• nieprzyjemny posmak lub niemiły zapach z ust,
• częste infekcje zatok,
• ból zatok,
• zaburzenie prawidłowego gojenia po ekstrakcji zęba (obrzęk, przedłużone krwawienie).

Na czym polega leczenie połączenia ustno-zatokowego?

Jeśli u pacjenta występują objawy przetoki ustno-zatokowej, leczenie powinno być wdrożone niezwłocznie po zabiegu chirurgicznym. Pozwoli to zapobiec groźnym powikłaniom. Przetoka ustno-zatokowa może prowadzić do przewlekłego zapalenia zatoki szczękowej czy nawet zapalenia opon mózgowych i ropnia mózgu.

Aby nie doszło do zakażenia patogenami i groźnych infekcji, u pacjentów z przetoką po usunięciu zęba stosowana jest antybiotykoterapia okołozabiegowa. W leczeniu przetoki ustno-zatokowej pomocniczo zaleca się też krople do nosa obkurczające śluzówkę.

Leczenie przetoki ustno-zatokowej jest uzależnione między innymi od jej wielkości. Zazwyczaj przetoka zębowa wymaga zamknięcia. W takiej sytuacji konieczne jest jej pokrycie za pomocą płatu śluzówkowo-okostnowego i zszycie rany. Przetoka ustno-zatokowa, z której wydobywa się ropa lub płyn, wymaga operacyjnego oczyszczenia zatoki przez chirurga szczękowo-twarzowego lub laryngologa.

A ile czasu trwa gojenie połączenia ustno-zatokowego? Jest to sprawa dość indywidualna. Zależy od ogólnego stanu zdrowia pacjenta, charakteru przetoki i stosowania się do zaleceń pooperacyjnych: unikania dźwigania, mocnego wydmuchiwania nosa, kichania przy otwartych ustach. Lekarze zakazują też palenia papierosów.

Więcej ciekawych treści, dotyczących laryngologii i nurkowania możesz znaleźć na moim profilu na INSTAGRAMIE oraz na FACEBOOKU. Warto dodać do obserwowanych. Masz problem natury laryngologicznej? Umów się na konsultację w moim gabinecie.