Czy wiesz, że pijąc z jednego naczynia z innymi osobami przyjmujesz cały zestaw grzybów, bakterii i wirusów? Poprzez kontakt z czyjąś śliną ryzykujesz między innymi zakażenie wirusem Epstein-Barr, który wywołuje mononukleozę. Dowiedz się, jakie są objawy tej choroby i czy jest ona niebezpieczna. Czy wyleczenie jej jest możliwe i dlaczego mononukleoza nazywana jest „chorobą pocałunków”?

Co to jest mononukleoza?

Mononukleoza to choroba zakaźna. Odpowiada za nią wirus Epstein-Barr (EBV), którego namnażanie występuje między innymi w śliniankach. Infekcja przenosi się przede wszystkim drogą kropelkową.

Mononukleoza dotyka osoby w różnym wieku. Najczęściej jednak zapadają na nią dzieci między 2. a 7. rokiem życia i młodzież.

Objawy choroby mogą przypominać przeziębienie lub anginę. Im starsza osoba choruje, tym przebieg mononukleozy może być bardziej nasilony. Należy przy tym podkreślić, że w większości przypadków choroba jest bezobjawowa. Szacuje się, że ponad 90 procent populacji przebywa zakażenie wirusem Epstein-Barr.

A jak długo trwa mononukleoza? Objawy zwykle utrzymują się przez około dwa tygodnie, ale przewlekłe zmęczenie może być dokuczliwe jeszcze nawet przez kilka miesięcy.

Przyczyny mononukleozy

Tak jak już to było powiedziane, wirus Epstein-Barr (EBV) jest bardzo powszechny i przenosi się głównie przez ślinę. Jego nosicielami są chorzy, ozdrowieńcy (można być nosicielem choroby nawet przez pół roku po wyzdrowieniu) oraz osoby, które w przeszłości chorowały na mononukleozę, a u których doszło do reaktywacji EBV.

A dlaczego zakażenia wirusem EBV są najpowszechniejsze wśród dzieci i młodzieży? Podobnie jak inne infekcje przenoszone drogą kropelkową, mononukleoza „chętnie” rozwija się w dużych skupiskach, a jej sprzymierzeńcem jest brak nawyków higienicznych. Dzieci uczęszczające do przedszkola czy szkoły często wkładają do ust zabawki i inne przedmioty, a także ręce, którymi wcześniej dotykają różnych rzeczy, na których mogą znajdować się patogeny. Z kolei łatwa transmisja wirusa w tej drugiej grupie, wśród młodzieży, bierze się z… pocałunków. To czas dojrzewania i pierwszych miłości, a najłatwiej „złapać” zakażenie wirusem EBV przez kontakt ze śliną. Dlatego mononukleoza nazywana jest „chorobą pocałunków”. Oczywiście, łatwo zarazić się również poprzez picie z jednego naczynia, a takie zachowanie często obserwuje się w grupach młodzieży.

Mononukleoza u dzieci i dorosłych – objawy

Objawy mononukleozy

Początkowo objawy mononukleozy nie są zbyt charakterystyczne. Pojawia się złe samopoczucie, osłabienie, apatia, ból głowy i bóle mięśniowo-stawowe. Od czasu wystąpienia tych dolegliwości może minąć nawet 7-14 dni do wystąpienia typowych objawów mononukleozy, tak zwanej triady mononukleozowej:

• wysoka gorączka, dochodząca nawet do 40 stopni, nasilająca się po południu i wieczorem (może się utrzymywać 2-3 tygodnie),
• zapalenie gardła i ból gardła jak przy anginie, biały nalot na migdałkach, powiększenie migdałków, trudności z przełykaniem, brak apetytu, mogą pojawić się czerwone lub fioletowe plamki na podniebieniu),
• powiększenie węzłów chłonnych (najczęściej szyjnych tylnych, przednich i podżuchwowych).

Powyższe objawy mononukleozy występują u większości osób, u których choroba nie przebiega bezobjawowo. Oprócz tego mogą pojawić się:

• powiększenie wątroby i śledziony,
• katar,
• obrzęk powiek,
• ból brzucha,
• wysypka.

Objawy mononukleozy u dzieci oraz nastolatków i dorosłych nieco się różnią. Większość małych pacjentów przechodzi zakażenie wirusem Epstein-Barr (EBV) bezobjawowo, a jeśli już objawy się pojawiają, są mniej charakterystyczne niż u dorosłych. Może pojawić się katar i dolegliwości ze strony układu pokarmowego, za to gorączka czasem w ogóle nie występuje lub dokucza tylko kilka dni. Ponadto u dzieci nie zawsze obserwuje się biały nalot na migdałkach, powiększoną śledzionę i wysypkę.

Z czym można pomylić mononukleozę zakaźną?

Początkowe objawy mononukleozy mogą być mylone ze zwykłym przeziębieniem. Później choroba manifestuje się podobnie jak angina, której także towarzyszy wysoka gorączka i silny ból gardła z wybroczynami i nalotem na migdałkach oraz powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych.

Z mononukleozą bywa też mylona cytomegalia. Podobnie jak zakażenie wirusem EBV, manifestuje się wysoką gorączką, powiększeniem węzłów chłonnych oraz wątroby i śledziony.

Z czym jeszcze można pomylić zakażenie wirusem EBV? Wysypka występująca u niewielkiej grupy pacjentów cierpiących na mononukleozę jest tak niecharakterystyczna, że może być wzięta za objaw szkarlatyny, różyczki albo ospy.

Rozpoznanie mononukleozy po objawach może więc stwarzać pewne trudności. Bywa, że zakażenie wirusem Epstein-Barr zostaje zidentyfikowane dopiero po błędnym podaniu antybiotyków z grupy penicylin, gdy choroba została początkowo wzięta za anginę ropną. Wówczas pojawia się charakterystyczna wysypka.

Diagnozę mononukleozy stawia się na podstawie badań laboratoryjnych, szczególnie morfologii krwi.

Czy mononukleoza jest groźna?

Czy zakażenie wirusem EBV może być niebezpieczne? Przebieg mononukleozy może być bardzo dokuczliwy, głównie z uwagi na osłabienie organizmu i długi czas utrzymywania się objawów. Zasadniczo, im starszy pacjent, tym ciężej przechodzi „chorobę pocałunków” – zwłaszcza osoby powyżej 34.-40. roku życia.

Powikłania mononukleozy w postaci przewlekłego zmęczenia i powiększenia węzłów chłonnych mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy. Oprócz tego, choroba rzadko ma poważniejsze konsekwencje. Powikłania mononukleozy, które występują u niewielkiej grupy pacjentów to: pęknięcie śledziony, obturacja dróg oddechowych (wskutek obrzęku śluzówki migdałków i gardła), zapalenie wątroby, trzustki, mięśnia sercowego czy zaburzenia układu krwionośnego, np. niedokrwistość.

Leczenie i profilaktyka

Na czym polega leczenie mononukleozy? Pacjentom podaje się środki działające objawowo: leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, płukanki i aerozole do gardła, preparaty donosowe. Istotne jest nawodnienie organizmu. Z uwagi na ryzyko powiększenia śledziony lub wątroby, należy ograniczyć aktywność fizyczną i uważać na ryzyko urazu brzucha.

Raz przechorowana daje trwałą odporność, ale czyni pacjenta nosicielem wirusa. Na mononukleozę nie ma szczepionki. Jedyną formą zabezpieczenia się przed zakażeniem jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny – i nie chodzi tu tylko o częste mycie rąk. Unikaj picia z jednego kubka czy butelki z innymi osobami, dzielenia sztućców albo dojadania czyjejś kanapki. To ważne nie tylko ze względu na profilaktykę mononukleozy, ale też chorób grzybiczych czy bakteryjnych (wywołujących na przykład zapalenia jamy ustnej czy migdałków).

Więcej ciekawych treści, dotyczących laryngologii i nurkowania możesz znaleźć na moim profilu na INSTAGRAMIE oraz na FACEBOOKU. Warto dodać do obserwowanych. Masz problem natury laryngologicznej? Umów się na konsultację w moim gabinecie.