Jeśli w czasie jedzenia dochodzi u Ciebie do bólu i obrzęku w okolicy podżuchwowej, zwykle po jednej stronie, możliwe, że cierpisz na kamicę ślinianki. Co jest przyczyną tej przykrej dolegliwości? Jakie mogą być jej konsekwencje? Jak leczyć kamicę ślinianki? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w artykule.

Czym jest kamica ślinianek?

Kamica ślinianek (łac. sialolithiasis) to schorzenie, którego istota polega na tworzeniu się złogów powodujących zastój śliny. Ta przykra dolegliwość zazwyczaj występuje jednostronnie. Dotyczy najczęściej dużych gruczołów ślinowych, szczególnie ślinianek podżuchwowych (90 procent przypadków), rzadziej przyusznych.

Kamienie ślinowe powstają wskutek gromadzenia się minerałów, fosforanów lub węglanu wapnia, pochodzących ze śliny. Odkładają się one wokół złuszczonego nabłonka albo resztek pokarmowych, fragmentów kamienia nazębnego czy innych ciał obcych. Złogi mogą przyjmować różne rozmiary: od drobnych struktur do kamieni wielkości orzeszka ziemnego, które potrafią zablokować przewody wyprowadzające w gruczołach ślinowych.

Przyczyny powstawania kamieni w gruczołach ślinowych

Bezpośrednia przyczyna powstawania kamicy ślinianek nie jest do końca poznana. Wiadomo jednak, że przeważnie dotyczy osób powyżej 30. roku życia, głównie mężczyzn. W grupie ryzyka są pacjenci, u których z różnych powodów dochodzi do zagęszczenia lub zmniejszonej produkcji śliny.

Czynniki ryzyka, które predestynują do powstania kamieni ślinowych to między innymi:

• odwodnienie organizmu,
• zespół Sjögrena, czyli tak zwany zespół suchości,
• dieta bogata w sole mineralne,
• podwyższone stężenie wapnia w surowicy,
• stany zapalne jamy ustnej,
• stosowanie niektórych leków (przeciwhistaminowych, psychiatrycznych i zwiększających ciśnienie krwi),
• uraz gruczołów ślinowych,
• obecność ciał obcych w przewodach ślinianek,
• palenie papierosów.

Kamicą ślinianek zagrożone są ponadto osoby cierpiące na takie choroby przewlekłe jak otyłość, choroby przytarczyc czy nadciśnienie tętnicze.

Kamica ślinianek – objawy, które powinny Cię zaniepokoić

Czym skutkuje obecność kamieni ślinowych? Czy są one groźne dla zdrowia? Zaleganie złogów w gruczołach ślinowych może prowadzić do zablokowania odpływu śliny, a ta pełni przecież wiele ważnych funkcji. Pomaga nam we wstępnym trawieniu pokarmów, neutralizuje substancje o zbyt kwaśnym odczynie i chroni jamę ustną przed rozwojem niepożądanych bakterii. Zastój śliny może doprowadzić do rozwinięcia się stanu zapalnego i pojawienia się przykrych dolegliwości.

Objawy kamicy ślinianek dają o sobie znać podczas spożywania posiłków. Dzieje się tak, ponieważ kiedy jemy, a nawet gdy tylko myślimy o jedzeniu, wydzielamy większą ilość śliny. Wówczas na skutek ucisku przez zalegające złogi, pojawia się jednostronny ból i obrzęk okolicy podżuchwowej (kamica ślinianki podżuchwowej) lub rzadziej, okolicy przy uchu (gdy kamienie zatkają ujście ślinianki przyusznej).

Kamica ślinianek może dawać też inne, rzadsze objawy, w tym uczucie suchości w jamie ustnej i trudności z połykaniem. Jeśli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego, istnieje ryzyko powstania ropnia. Wśród innych powikłań można wymienić uformowanie się guza Küttnera (przewlekłe stwardniające zapalenie ślinianki podżuchwowej) oraz uszkodzenie nerwów: twarzowego, językowego, podjęzykowego.

Diagnostyka i leczenie kamicy ślinianek

Do kogo powinieneś się udać, jeśli podejrzewasz u siebie kamicę gruczołów ślinowych? Najlepszym wyborem będzie lekarz laryngolog lub chirurg szczękowy.

Diagnoza kamicy ślinianek następuje w oparciu o wywiad i badanie palpacyjne. Ponieważ większość kamieni powstałych w gruczołach ślinowych to kamienie cieniujące, lekarz może zlecić wykonanie zdjęcia rentgenowskiego, ponieważ będą one widoczne na RTG. Jeszcze dokładniejsze jest badanie USG, które pozwala wykryć nawet kamienie niewidoczne dla promieni rentgenowskich, a ponadto ocenić stan miąższu ślinianki.

A jak przebiega leczenie kamicy ślinianki? Postępowanie zależy od wielkości złogów. Jeżeli kamienie ślinowe są niewielkie, lekarz wdraża postępowanie zachowawcze. Polega ono na odpowiednim nawadnianiu organizmu i jedzeniu kwaśnych pokarmów, które mają pobudzić wydzielanie śliny i spowodować samoistne wypłukanie się kamieni. W celu uśmierzenia bólu lekarz może zdecydować o podaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Często jednak takie postępowanie nie przynosi spodziewanych efektów i konieczna jest interwencja chirurgiczna. Jeśli kamień blokuje przewód wyprowadzający ślinianki, wystarczy nacięcie i ewakuacja złogu. Do nowoczesnych, mniej inwazyjnych metod należy sialoendoskopia, czyli endoskopowe usuwanie kamieni ślinianek oraz ESWL (zewnątrzustrojowa litotrypsja) – rozbijanie złogów na mniejsze części za pomocą ultradźwięków.

Po przeprowadzonym zabiegu może się niestety zdarzyć, że kamica ślinianek będzie nawracać – wówczas konieczne jest usunięcie całej ślinianki. Podobnie postępuje się w sytuacji, gdy kamienie znajdują się w miąższu gruczołu ślinowego.

Zapobieganie kamicy ślinianek – czy to możliwe?

Kamica ślinianek jest bolesną i nieprzyjemną dolegliwością, która może obniżyć komfort życia i skutkować poważnymi powikłaniami. Nasuwa się więc pytanie: czy można zapobiec tworzeniu się kamieni ślinowych? Z całą pewnością warto zadbać o odpowiednie nawadnianie organizmu i unikać nadmiernego spożywania soli mineralnych.

Więcej ciekawych treści, dotyczących laryngologii i nurkowania możesz znaleźć na moim profilu na INSTAGRAMIE oraz na FACEBOOKU. Warto dodać do obserwowanych. Masz problem natury laryngologicznej? Umów się na konsultację w moim gabinecie.